ذات‌الریه (سینه پهلو) چیست

شُش یا همان ریه نیز مانند هر عضو دیگر بدن ممکن است عفونت کند که به این عفونت، ذات‌الریه یا سینه پهلو گفته می‌شود. عفونت ریه می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد، به‌حدی که بیمار را به بیمارستان بکشاند. در ریه، هوا در نهایت وارد جایی می‌شود که کیسه هوایی نام دارد. هنگام بروز ذات‌الریه برخی از این کیسه‌های هوایی با مایع چرکی پُر می‌شوند؛ بنابراین، نفس کشیدن برای بیمار سخت شده و اکسیژن کافی وارد خون نمی‌شود تا به همه‌ نقاط بدن برسد. هر شخصی ممکن است دچار عفونت ریه شود، اما کودکان زیر ۲ سال و افراد بالای ۶۵ سال بیشتر از دیگران در معرض خطر عفونت ریه هستند زیرا دستگاه ایمنی بدن آنها قدرت کمتری برای مبارزه با میکروب‌ها دارد.

عفونت ریه می‌تواند یک یا هر دو ریه را درگیر کند. نکته مهم اینجاست که برخی از مبتلایان به ذات‌الریه از بیماری خود مطلع نیستند. به اصطلاح این افراد دچار «ذات‌الریه متحرک» هستند و عامل عفونت را در محیط پراکنده می‌کنند. برخی عادات مانند استعمال دخانیات هم خطر بروز عفونت ریه را تشدید می‌کند.

پیشگیری

– سیگار نکشید. از آنجایی که افراد سیگاری بیش از همه در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند، ترک سیگار مهم‌ترین عامل پیشگیری از این بیماری می‌باشد.

– از تماس با افراد مبتلا به عفونت‌های تنفسی خودداری کنید.

– از مواجهه با سرما یا خیس بودن در هوای سرد خودداری کنید.

– تغذیه مناسب به خصوص در کودکان عامل مهمی در پیشگیری از عفونت‌های ریه است.

– درمان به موقع عفونت‌های ساده تنفسی، احتمال عفونت ریه را کاهش می‌دهد.

– ویتامین‌های تازه به خصوص ویتامین C مصرف کنید.واکسن می‌تواند از ابتلا به برخی انواع عفونت ریه جلوگیری کند، البته واکسن برای تمام افراد ضروری نیست و بیشتر به افراد در معرض خطر توصیه می‌شود. واکسن‌هایی که بیشتر توصیه به آن‌ها شده است آنفلوآنزا و پنوموکوک است

– سالخوردگان و کودکان کم سن بهتر است در محل‌هایی که احتمال آلودگی در آن‌ها بیشتر است حضور نیابند.

– خودسرانه دارو به خصوص آنتی‌بیوتیک و داروهای کورتون‌دار مصرف نکنید.

– اگر مبتلا به بیماری‌های مزمن هستید، حتما برای پیشگیری با پزشک مشورت کنید.

افراد در معرض خطر

هر چند همه ممکن است به این بیماری مبتلا شوند، با این وجود برخی افراد استعداد بیشتری برای ابتلا به این بیماری دارند. در راس این افراد باید از سیگاری‌ها نام برد.

افراد در سنین بسیار بالا و بسیار پایین (نوزادان و افراد مسن) نیز سیستم دفاعی ضعیف‌تری دارند و شانس ابتلایشان بیشتر است.

کسانی که به هر دلیل سیستم ایمنی بدنشان ضعیف شده است (مثل مبتلایان به ایدز، کسانی که داروهای شیمی‌درمانی استفاده می‌کنند) نیز جزیی از این دسته محسوب می‌شوند.

کسانی که مبتلا به بیماری‌هایی تضعیف‌کننده مقاومت بدن نظیر بیماری‌های قلبی، سرطان، سل، نارسایی احتقانی قلب، دیابت، یا بیماری‌های مزمن ریوی هستند نیز باید بیشتر مراقب خود باشند.

افرادی که طحال آنان برداشته شده است نیز در معرض خطر بیشتری هستند.

علل بروز ذات‌الریه (عفونت ریه) را بشناسیم

باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها می‌توانند باعث ایجاد عفونت ریه شوند. شایع‌ترین علل بروز ذات‌الریه عبارتند از:

1. ویروس‌های آنفولانزا، ویروس‌های سرماخوردگی، ویروس RSV (شایع‌ترین عامل ایجاد عفونت ریه در کودکان زیر یک سال) و باکتری‌هایی با نام‌های استرپتوکوک پنومونیه و مایکوپلاسما پنومونیه.
2. برخی افراد که از طریق دستگاه (ونتیلاتور) تنفس می‌کنند ممکن است به عفونت ریه مبتلا شوند. به این نوع، «ذات الریه ناشی از ونتیلاتور» می‌گویند.
3. اگر شخصی در طول مدت زمان بستری شدن در بیمارستان (بدون استفاده از دستگاه تنفس) به عفونت ریه مبتلا گردد، گفته می‌شود که آن شخص به «ذات الریه اکتسابی از بیمارستان» دچار شده است. قابل ذکر است که بیشتر مبتلایان، عفونت را از جامعه می‌گیرند، بدون این که به بیمارستان رفته باشند؛ به این نوع ذات‌الریه، «ذات‌الریه اکتسابی از جامعه» گفته می‌شود.

نشانه‌ها و علائم ذات‌الریه چیست

در ابتدا، علائم ذات‌الریه مانند سرماخوردگی است و گاهی اوقات این موضوع فرآیند تشخیص عفونت ریه را دشوار می‌کند. زیرا همان میکروبی که سرماخوردگی را پدید آورده به ریه راه می‌یابد و سبب بروز ذات‌الریه می‌شود. به این ترتیب، در حالی‌ که علائم سرماخوردگی رو به بهبود بوده، وضع تغییر می‌کند و علائم تشدید شده و وخیم‌تر می‌شوند.

در عفونت ریه علاوه بر علائم سرماخوردگی، نشانه‌های زیر نیز قابل مشاهده است:

• تب حدود ۴۰ درجه
• لرز
• سرفه با خلط زرد یا سبز یا خونی
• احساس کم آوردن نفس (به‌خصوص در زمان تحرک)
• خستگی زیاد
• کاهش اشتها
• درد خنجری و تیز در قفسه سینه
• تعریق زیاد
• تنفس و نبض تند
• کبود شدن لب و ناخن
• منگی (به‌ خصوص در کهن‌سالان)

بنابراین، اگر سرماخوردگی‌ تشدید شد و علائم فوق را مشاهده کردیم، در اسرع وقت به پزشک عمومی، یا داخلی یا عفونی مراجعه نماییم. پزشک ممکن است برای تشخیص بیماری، از ما بخواهد آزمایش خون یا تصویربرداری پزشکی (مانند رادیولوژی) انجام دهید.

روش‌های درمان ذات‌الریه چگونه است؟

شکی نیست که پزشک معالج پس از تشخیص بیماری، داروهای گوناگونی تجویز می‌کند که یکی از آن‌ها ممکن است یک نوع آنتی‌بیوتیک باشد. در درمان ذات‌الریه خوردن به موقع آنتی‌بیوتیک و فراموش نکردن حتی یک نوبت در ابتدای بیماری بسیار ضروری است. همچنین، برای مهار تب باید از تب‌بُرهای مناسب استفاده کرد.

در کنار ادامه‌ درمان دارویی کارهای زیر می‌تواند به ما کمک کند:

1. استراحت در منزل تا رفع تب و بهبود سرفه نه‌تنها به سلامتی ما کمک می‌کند بلکه برای پیشگیری از ابتلای دیگران هم مفید است. یادمان باشد در منزل هستیم که استراحت کنیم نه کارهای عقب‌افتاده را سر و سامان دهیم. استراحت به بدن ما کمک می‌کند که توان لازم برای مبارزه با عامل عفونت را داشته باشد.
2. تا می‌توانیم مایعات بنوشیم. با نوشیدن مایعات آب کافی به بدن می‌رسد، خلط ریه رقیق می‌شود و خلط بیشتری از ریه خارج می‌شود.
3. شاید بیمار نفهمد که سرفه چه کمکی به بهبودی وی می‌کند و آن را ناراحت‌کننده بداند. سرفه و خارج نمودن خلط کمک زیادی می‌کند که بیماری زودتر خوب شود. اگر سرفه به‌حدی زیاد است که اجازه نمی‌دهد بیمار بخوابد باید با پزشک معالج مشورت کند.
4. از هرگونه دود خود را دور نگه داریم. دود سیگار، دود شومینه، آلودگی هوا و امثال آنها.
5. بخور و افزایش رطوبت هوا می‌تواند به پاکسازی ریه و راه‌های هوایی کمک کند.
6. با کمی بهتر شدن سریع استراحت را رها نکنید دوره نقاهت عفونت ریه طولانی است و کم‌کم به سلامت کامل باز می‌گردیم.

پاکیزگی را رعایت کنیم. دست‌های‌ خود را مرتب و به‌خوبی بشوییم. هنگام سرفه، داخل آرنج را جلوی دهان بگیریم. جاهایی که زیاد لمس می‌کنیم مانند دستگیره‌ یخچال را مرتب تمیز کنیم.